افزایش رفاه اجتماعی با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه
تاریخ انتشار: ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۵۵۰۲۹
به گزارش خبرنگار مهر روز گذشته پرویز داوودی استاد تمام اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی دار فانی را وداع گفت. پرویز داوودی نه تنها برای دانش اموختگان علم اقتصاد و اساتید این رشته علوم انسانی نام آشنا بود بلکه به دلیل فعالیتهای سیاسی که در دهه ۸۰ و ۹۰ داشت که از جمله معاون اول دولت نهم، عضویت در مجمع تشخیص مصلح نظام برای عموم جامعه نیز چهرهای شناخته شده بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
گروه اقتصادی خبرگزاری مهر ضمن ابراز تأسف به دلیل درگذشت این استاد اقتصاد و تسلیت به بازماندگان ایشان نگاهی گذرا به یکی از مقالات پر مخاطب وی که در اواسط دهه ۹۰ به رشته تحریر درآمد میاندازد. این مقاله با موضوع اخذ مالیاتی از درآمدهای سوداگرانه نوشته شده است که در آن نگارنده صراحتاً اعلام میکند برای جلوگیری از ورود سرمایهها به فعالیتهای مولد باید بر روی این فعالیت مالیات ستانی صورت گیرد.
با توجه به اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری با نام جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده است بازخوانی بخشهایی از این مقاله دکتر پرویز داوودی خالی از لطف نیست.
در ادبیات متعارف اقتصادی، کسب سود در کسبوکار به عنوان یکی از عوامل انگیزش در زمینه تحرک فعالیتها به حساب میآید، بهنحویکه صاحبان مشاغل با مشاهده سود در فعالیتی که دارند، انگیزه بیشتری به دست میآورند. نکته مهم آن است که به هنگام بروز سودهای قابل توجه در یک حوزه کاری، فعالین سایر مشاغل نیز انگیزه حضور در آن کسب وکار را پیدا میکنند و با توجه به محدودیتی که در منابع وجود دارد، این کار به معنای حرکت منابع از یک فعالیت به فعالیت دیگری است. گفتنی است که این پدیده در امور نامولد سریعتر رخ میدهد و در امور مولد با سرمایهگذاریهای اولیه بالا، در مدت زمان طولانیتری حادث میشود. بنابراین آنچه که در این مورد نگرانکننده است، بروز سودهای قابل توجه و نامتعارف در امور نامولد است، به گونه ای که موجب میشود تا منابع مالی و انسانی برای برهه ای از سمت فعالیتهای مولد به سمت فعالیت های سوداگرایانه حرکت کند و در نهایت آسیب به سطح حقیقی تولیدات در اقتصاد را به همراه آورد.
مداقه در وضعیت اقتصاد ایران طی دهه ٩٠ شمسی نشان میدهد که این اقتصاد با دو ویژگی قابل تأمل مواجه است. نخست آنکه در این دهه رکود کمسابقهای بر فعالیتهای حقیقی اقتصاد حاکم شده است، بهنحویکه تولید ناخالص داخلی حقیقی سرانه در سال ١٣٩٨ نسبت به سال ١٣٩٠، بالغ بر ٥ / ١٢ درصد کاهش یافته است.
از سوی دیگر مشاهده میشود که در بازه زمانی مذکور، موجی از نوسانات عدیده قیمتی در بازارهای مالی نظیر سهام، ارز و بازارهای غیرمالی نظیر طلا، مسکن، خودرو و … رخ داده است و این روند همچنان ادامه دارد. نرخ ارز بیش از ٨٥٠ درصد، سکه بهار آزادی بیش از ٧٠٠ درصد، شاخص کل بورس بیش از ١٨٧٠ درصد و متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در شهر تهران بیش از ٥٥٠ درصد افزایشیافته است. با توجه به وضعیت گفته شده، اقتصاد ایران در دهه ٩٠ شاهد گسترش فعالیتهای سوداگری و کاهش فعالیتهای حقیقی و مولد بوده است.
فعالیتهای سوداگری با ایجاد سودهای نامتعارف برای سوداگران، از جمله مهمترین مسائلی هستند که دغدغههای سیاستگذاران کشورها، به ویژه در حوزه اقتصاد را بر میانگیزانند. این نوع فعالیتها اولاً با ترویج کسب سودهای نامتعارف از فعالیتی که مابهازای کوشش حقیقی برای فعالیت مولد نبوده است، به نظام انگیزشی فعالان اقتصادی - به ویژه در بخش تولید - آسیب میرساند که دستاورد آن بروز آشفتگی در بخشهای مولد خواهد بود. ثانیاً ازآنجاکه نفع سوداگران در افزایش بیرویه قیمتهاست، زمینه بروز اخلال در معیشت اقشار متوسط و ضعیف را فراهم میآورد که نتیجه نهایی آن بروز و افزایش شکاف طبقاتی است که یکی از نمودهای آن، افزایش ضریب جینی خواهد بود. مداقه در آمارهای رسمی منتشر شده در ایران نیز نشان میدهد که طی دهه ٩٠، ضریب جینی از رقم ٣٧ / ٠ در سال ١٣٩٠ به حدود ٤١ / ٠ در سال ١٣٩٨ رسیده است. از ابزارهای مهمی که میتواند برای مهار و مدیریت وضعیت مذکور مورد استفاده قرار گیرد، بهرهگیری از ابزار مالیاتی و بهطور خاص مالیات بر فعالیتهای سوداگری و مالیات بر عائدی سرمایه است.
مالیات مهمترین ابزار سیاست مالی دولت است که منابعی باثبات برای درآمدهای دولت ایجاد میکند. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که بین ابزارهای در دسترس برای تأمین مخارج دولت، هر چه سهم مالیاتها در تأمین مخارج بیشتر باشد، بروز آثار نامطلوب اقتصادی به میزان چشمگیری کاهش مییابد (عرب مازار و دهقانی، ١٣٨٨). همچنین مالیاتها از جمله ابزارهایی هستند که دولتها با استفاده از آنها میتوانند بر نحوه هدایت منابع به بخشهای مختلف اقتصادی، مؤثر واقع شوند (خداداد کاشی و جانی، ١٣٩٤). با اینحال نوع نگاه به مقوله مالیات صرفاً به عنوان مجرای تأمین درآمد برای مخارج دولت نیست، بلکه آن را باید بخشی از منظومه بزرگتری قلمداد کرد که همان نقشآفرینی دولت در نظام اجتماعی کشور است.
نظام مالیاتی مطلوب دارای اهدافی چون تأمین درآمد کافی برای دولت، تخصیص بهینه منابع و توزیع عادلانه درآمد است که به منظور دستیابی به این اهداف؛ پایههای مالیاتی کارا، عادلانه و کمهزینه از نظر اجرایی را انتخاب میکند ازآنجاکه یکی از مهمترین وظایف اقتصادی دولتها، کنترل وضعیت نابرابری درآمد و اختلاف طبقاتی در جامعه است، دولتها باید در راستای مقابله با این وضعیت و کاهش نابرابری و اختلاف طبقاتی، اقدام به بهرهگیری از ابزارهای مختلف کنند (سیفیپور و رضایی، ١٣٩٠). با توجه به آنکه بروز فعالیتهای سوداگری از موارد مهم در برهم خوردن توازن جامعه از منظر توزیع درآمد است، برقراری مالیات بر این نوع فعالیتها امری ضروری برای دولتهاست.
به عبارت دیگر برقراری سیاستهای مالی از طریق وضع مالیات بر فعالیتهای سوداگری میتواند نحوه توزیع مجدد درآمدها را به نحوی تنظیم کند که به افزایش درآمد فقرا و تعدیل درآمد ثروتمندان منجر شود (همان). بنابراین نقشآفرینی مالیات بر سوداگری و عائدی سرمایه را باید در راستای تثبیت وضعیت اقتصادی و جلوگیری از بروز تلاطمات اجتماعی قلمداد کرد. در قلمرو دانش اقتصاد نیز این نوع مالیات جایگاه خاص خود را دارد.
بهطورکلیدر نظامهای مالیاتی دو نوع مالیات وجود دارد.گروه اول شامل مالیات بر جریان درآمد حاصل از داراییهاست و گروه دوم شامل مالیات بر منبع درآمد است. مالیات بر سوداگری و مالیات بر عائدی سرمایه، نوعی از مالیات بر افزایش ارزش دارایی است، بر این اساس جز دسته اول قرار دارد (تقوی، درویشی و شهیکی تاش، ١٣٨٨). مالیات بر فعالیتهای سوداگری و عائدی سرمایه، در دنیا حدود یک قرن است که بر عائدات سرمایه حاصل از سرمایهگذاری در تملک دارایی وضع میشود. این نوع مالیات بر افزایش ارزش مازادی وضع میشود که ناشی از کار و تولید نیست و به دلیل بروز شرایط خاص در بازار به وجود میآید (صامتی، صمدی و شریفی، ١٣٩٤) که از مهمترین این شرایط، ورود و تهاجم سوداگران به بازارهایی نظیر مسکن، طلا، ارز و سهام است که به ایجاد حباب در بازارهای مذکور منجر میشوند.
ازآنجاکه هدف از برقراری مالیاتها صرفاً کسب درآمد برای دولت نیست، نوع آثاری که برقراری مالیات بر پایههای مالیاتی مختلف بر جای میگذارد، امری مهم و قابل بررسی است. مطالعات انجام شده در مورد مالیات بر سوداگری و مالیات بر عائدی سرمایه نشان میدهد که برقراری این نوع مالیات، از مجاری مختلف بر رویمؤلفههای مهمی همچون سرمایهگذاری و پسانداز، توزیع درآمد، ترکیب دارایی خانوارها، سیاست مالی دولتها و بنگاه ها و تقاضا برای داراییهای حقیقی تأثیرگذار است (تقوی، درویشی و شهیکی تاش، ١٣٨٨) و این تأثیر بیشتر در راستای بهبود عملکرد سیستم اقتصادی و افزایش رفاه اجتماعی است.
کد خبر 6082413 محمدحسین سیف اللهی مقدممنبع: مهر
کلیدواژه: مقام معظم رهبری پرویز داوودی آیت الله خامنه ای دولت نهم مجمع تشخیص مصلح نظام بورس سامانه بارشی وزارت راه و شهرسازی سازمان هواشناسی بازار سرمایه دستمزد کارگران قیمت دلار وضعیت ترافیکی جاده ها ایران قیمت خودرو تعطیلی شنبه ها جهش تولید با مشارکت مردم سازمان بورس و اوراق بهادار کشاورزی فعالیت های سوداگری بر فعالیت دولت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۵۵۰۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علی جدی در گفت و گو با قدس: مجلس باید مالیات بر درآمد در مناطق محروم را کاهش دهد
علی جدی در گفتگو با خبرنگار قدس با اشاره به ویژگیهای لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم و ضرورت بررسی این لایحه در صحن علنی مجلس گفت: مشوقهای مالیاتی همواره امری مطلوب است. اینکه ما مالیات کمتری از مردم در مناطق کمتر توسعه یافته دریافت کنیم بسیار مناسب است.
وی با بیان اینکه ما باید مالیات بر درآمد در مناطق محروم را کاهش دهیم اظهار کرد: تمرکز لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم بر کاهش مالیات بر عملکرد تولید از ۲۵ به ۱۵ درصد می تواند مشوق خوبی قلمداد شود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه متاسفانه بسیاری از صنایع با مشکلات سرمایه در گردش و نقدینگی مواجه هستند، گفت: به عنوان مثال فردی تمام سرمایه و زندگی خود را برای رونق صنعت به کار گرفته اما شرایط به نحوی پیش رفته که معطل ۱۰ میلیارد تومان سرمایه در گردش است. بنابراین ما باید این موارد را هم در راستای جهش تولید به درستی دیده و آنها را مد نظر قرار دهیم.
وی با بیان اینکه موارد مطرح شده در لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم در راستای جهش تولید، موارد خوبیست بیان کرد: این امر میتواند موجب رونق سرمایههای خرد مردم شود. همچنین باید زمینههای ایجاد شود که مردم بتواند سرمایههای خرد خود را در موضوعات اقتصادی و تولیدی مشارکت داده و در قبال این مشارکت تضمین معافیت مالیاتی را داشته باشند.
وی با بیان اینکه نباید تضامین معافیت مالیاتی پس از انجام فعالیت، تغییر کند بیان کرد: این معافیتهای مالیاتی نباید تغییر کند به مانند معافیتهای مالیاتی که در مناطق محروم وجود دارد بنابراین این اقدامات، اقدامات خوبی است و دولت باید در این راستا کوشا باشد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه معافیتهای در نظر گرفته شده در لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم میتواند مشارکت مردم در اقتصاد را افزایش دهد بیان کرد: معافیتهای جدید و مشوقهای مالیاتی حمایت از سرمایهگذاری خرد باعث میشود تا سرمایهگذار انگیزه و اقبال بیشتری برای مشارکت در سرمایهگذاری پیدا کند. کاهش مالیات تولید در کنار معافیتهای موثر و هدفمند در لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم بسترساز افزایش مشارکت مردم در اقتصاد خواهد شد.
وی با بیان اینکه معافیت مالیاتی میتواند انگیزه خوبی برای سرمایهگذاری در مناطق کمتر برخوردار محسوب شود ادامه داد: اینکه برخی جهت سرمایهگذاری به مناطق آزاد و کمتر توسعه یافته میروند از باب این است که معافیتهای مالیاتی در این مناطق در نظر گرفته شده است. بنابراین اگر مالیاتها به سرمایهگذاری در بخش مناطق محروم و همچنین سرمایههای خرد داده شود،قطعاً میتواند موثر و مفید باشد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به توجه لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم به اعطای مشوق مالیاتی جهت جلوگیری از خام فروشی و تکمیل زنجیره ارزش تاکید کرد: به دلیل اینکه ما در کشور یک استراتژی مناسبی برای توسعه صنایع نداریم برخی اوقات در برخی از قسمتهای زنجیره تولید، میبینیم گلوگاه است و در برخی جاها نیز مازاد داریم لذا اگر تکمیل زنجیره تولید به نیت اینکه ما صادرات محور شویم و محصول صادراتمان را افزایش دهیم مناسب است بنابراین اگر مشوق مالیاتی لازم در این بخش اعمال شود حتماً تاثیرات خوبی خواهد داشت.
وی تاکید کرد: حتماً اعطای مشوق مالیاتی میتواند حلقههای زنجیره ارزش تولید را تکمیل کرده تا در انتها با افزایش صادرات مواجه شویم. به عنوان مثال ما در بخش پتروشیمی ها و فولادی ها این مسائل را زیاد مشاهده میکنیم.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: بنابراین اگر ما بتوانیم این بخشها را با اعطای مشوق مالیاتی تقویت کنیم میتوانند زنجیره ارزش تولید را تکمیل کنند.
وی با بیان اینکه لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم میتواند به عدالت مالیاتی کمک کند تاکید کرد: حتماً اگر این لایحه در صحن مجلس مورد بررسی قرار گیرد کمک میکنیم تا به سرعت و پس از چکش کاری به تصویب برسد.
زهرا طوسی